Sinds haar oprichting in 2000 eist de Belgische Vereniging van Asbestslachtoffers (ABEVA) dat bedrijven die asbest produceerden en verspreidden bijdragen aan het herstel van de schade die ze hebben veroorzaakt, volgens het principe “de vervuiler betaalt”.
ABEVA stond aan de wieg van de oprichting in 2007 van het Fonds amiante (AFA), dat voorziet in specifieke compensatie voor beroepsmatige en niet-beroepsmatige asbestslachtoffers. Tussen 2007 en 2024 heeft het AFA 4.614 asbestslachtoffers gecompenseerd, waaronder 3.573 voor mesothelioom, een dodelijke vorm van pleurakanker die kenmerkend is voor blootstelling aan asbest. Sinds 2007 schommelt het aantal gevallen van mesothelioom van jaar tot jaar, rond de 200 gevallen per jaar (219 in 2024), maar het stijgt nog steeds. In 2023 werd zelfs een piek van 253 door de AFA gecompenseerde gevallen waargenomen. Maar de last van asbestgerelateerde ziekten is nog zwaarder, omdat de gegevens van het AFA onvolledig zijn, zoals blijkt uit het hogere aantal mesothelioomgevallen dat elk jaar wordt geregistreerd door het Kankerregister, om nog maar te zwijgen van asbestgerelateerde long-, strottenhoofd- en eierstokkanker, die niet voldoen aan de zeer strenge criteria van het AFA voor compensatie.
Dit toont duidelijk aan dat asbest, dat in België sinds 1998 verboden is, nog steeds een actueel probleem is. Dit geldt des te meer omdat de aanwezigheid van asbest in de omgeving - meestal in de vorm van asbestcement golfplaten, platen en buizen - het risico in stand houdt. Niet-beroepsgebonden slachtoffers maakten in 2023 was bijna een derde uit van alle door het AFA erkende gevallen van mesothelioom .
Voor ABEVA is georganiseerde asbestverwijdering altijd een prioriteit geweest, vooral in scholen, waar het risico bestaat dat asbest onze kinderen besmet en zo het aantal slachtoffers eindeloos doet toenemen. Uit een onderzoek van OVAM (de Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) bleek dat 50% van de Vlaamse scholen asbestproducten bevatte. En er is geen reden om aan te nemen dat dit percentage in Wallonië en Brussel anders ligt.
Abeva is dan ook verheugd dat er een georganiseerd asbestverwijderingsplan is opgesteld door het Vlaams Gewest. Dit plan, dat reeds in werking is getreden, voorziet een asbestvrij Vlaanderen tegen 2040. ABEVA was ook verheugd over de resolutie die in maart 2025 unaniem werd goedgekeurd door het Vlaams Parlement, waarin geëist wordt dat diegenen die historisch verantwoordelijk zijn voor de grote aanwezigheid van gevaarlijke asbestproducten in het publieke en private gebouwenbestand, in lijn met hun zware verantwoordelijkheid, bijdragen aan de financiering van het asbestverwijderingsplan van Vlaanderen.
N-VA-voorzitter Valerie Van Peel eist dat asbestproducent Eternit een deel van zijn historische schuld rechtzet. Haar partij wil dat het bedrijf minstens 1 miljard euro betaalt om Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig te maken.Eternit produceerde tot 1997 asbestcement, onder meer voor de bekende grijze golfplaten die tot vandaag nog steeds op vele duizenden Vlaamse daken liggen. Het bedrijf was al in 1950 op de hoogte van de gezondheidsrisico’s van asbest, maar bleef toch produceren en verkopen.
N-VA richt zich bewust op Eternit omdat dit het enige asbestbedrijf is dat nog juridisch en financieel aanspreekbaar is. “Het is verantwoordelijk voor 65 procent van de asbestproblematiek in Vlaanderen en is nooit bereid geweest om werkelijk iets terug te doen voor de schade die het heeft aangericht”, klinkt het.
“Eternit zal minstens een rekening van 1 miljard euro gepresenteerd krijgen, die moet dienen om Vlaanderen asbestveilig te maken”, kondigt Van Peel aan. Het bedrag is gebaseerd op concrete berekeningen van de OVAM.
Van Peel mikt op een jaarlijkse bijdrage van 50 miljoen euro tot 2040. Dat is al goed voor 750 miljoen euro. Daarnaast wil ze Eternit jaarlijks 32,5 miljoen euro laten ophoesten voor asbestattesten. De rest van het geld zou gaan naar onderzoek naar afvalverwerking en naar bewustmakingscampagnes.
In juni 2006 publiceerden journalisten Marleen Teugels en Nico Krols in het tijdschrift Knack een uitgebreid en opmerkelijk onderzoek naar de geschiedenis van asbest, zijn productie, het wijdverbreide gebruik ervan in de twintigste eeuw, zijn wandaden en de internationale lobby van de asbestindustrie die een centrale rol speelde bij het verhullen en minimaliseren van de gevaren van asbest. Het onderzoek bracht in het bijzonder de rol van de Belgische groep Etex-Eternit en haar heersende families aan het licht, in België maar ook in andere landen zoals Italië, waar sommige van haar managers vervolgens betrokken waren en veroordeeld in gerechtelijke procedures.
Sindsdien heeft de Belgische justitie in 2023 zelfs de verantwoordelijkheid van Eternit voor de ziekte en het overlijden van voormalig Abeva-president Eric Jonckheere gekwalificeerd als "opzettelijke schuld". Wij geloven dat veel slachtoffers hetzelfde verhaal hebben als Eric en zich ook op deze fout zouden kunnen beroepen.
De artikelen van Marleen Teugels en Nico Krols (1) hebben een belangrijke rol gespeeld bij het populariseren van de strijd voor asbestslachtoffers, met name onder leiding van ABEVA, die opriep tot een specifiek compensatiesysteem voor alle asbestslachtoffers, een echte preventie van de risico's van asbest nog aanwezig in ons omgeving, evenals een verantwoordelijkheid voor ex-producenten en de lobby, in overeenstemming met het beginsel "de vervuiler betaalt".
De schok was groot in België. De toenmalige regering (Verhofstadt-Demotte) besloot vaart te zetten achter de invoering van een compensatiesysteem, waarvan het ontwerp al in de Kamer werd besproken onder impuls van het groene parlementslid Muriel Gerkens, die erin geslaagd was een partijoverschrijdende parlementaire groep (Groenen – Liberalen – Socialisten – Sociaalchristenen, Franstaligen en Vlamingen)(2) samen te stellen. De oprichting eind 2006 van de AFA, het Asbestslachtoffers vergoedings Fonds, was een groot succes in onze strijd. Helaas werd het gedeeltelijk overschaduwd door het ontbreken van een serieuze bijdrage van de belangrijkste historische vervuilers aan de financiering van het systeem.
We hebben toestemming gekregen van Knack magazine - dat wij danken - om deze hele reeks artikelen te publiceren. We zullen ze ook zo snel mogelijk in het Frans publiceren.
We vinden deze her-publicatie bijzonder opportuun op een moment dat bepaalde actoren, zoals de Vlaamse overheid, maar ook verenigingen zoals ABEVA of Stoff, uit St Niklaas, een sterke bijdrage van Etex-Eternit vragen aan de zeer hoge kosten van asbestverwijdering.
Met dit in gedachten is het uiteraard nuttig om herinneringen op te frissen aan wie verantwoordelijk is voor de asbestgezondheidsramp (3) .
We willen Marleen Teugels en Nico Krols nogmaals onze dank uitspreken voor het opmerkelijke werk dat ze hebben verricht.
ABEVA
(1) Evenals de reeks artikelen die rond dezelfde tijd in Het laatste Nieuws verschenen, van Frieda Joris
(2) Zie de CRISP studie gewijd aan dit onderwerp. https://shs.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-2010-3-page-5
(3) Zie ook de film "The Tomb of Asbestos. Kroniek van een voorspelde ramp" op de site: https://cbadoc.be/fr/movie/the-asbestos-grave-chronicle-of-a-desaster-foretold/
Link naar de artikelen :
Deel 1 : Straffen tegen ex-eternit bazen in Sicilië - Vuile Belgen op Sicilië.
Deel 2 : Honderden asbestdoden nabij Turijn - De witte dood van Casale.
Deel 3 : Asbestslachtoffers in Frankrijk en Nederland - Het schadelijke verzuim.
Deel 4 : De verborgen slachtoffers van de asbestindustrie
De looppiste en het voetbalveld op het Calandroterrein van Etex, het vroegere Eternit in Kapelle-op-den-Bos, wordt voorlopig niet meer gebruikt. Alle leden van de atletiekclub hebben een brief gekregen met de melding dat de asbest in de ondergrond niet diep genoeg zit om echt veilig te zijn. Dat blijkt uit een routinecontrole van Etex zelf. Er zijn wel geen rondzwevende asbestdeeltje gevonden, laat de club weten.
Willy Vanderstappen (1948-2007) was een Belgische politicus van Groen! en een erkend activist tegen asbest, nadat hij zelf een mesothelioom had opgelopen door blootstelling bij Eternit in 1965. Als provincieraadslid van Vlaams-Brabant vanaf 2000 en medewerker van Mieke Vogels zette hij zich actief in voor de bewustmaking rond de gevaren van asbest. Na zijn overlijden richtten zijn vrienden in 2008 de Willy Vanderstappen Stichting op, die jaarlijks fiets- en wandeltochten organiseert ter nagedachtenis van de slachtoffers en om projecten rond asbest te financieren.
Twee wandelparcours (6 en 12 km), twee fietsroutes (20 en 40 km), inschrijvingen vanaf 9u.
Soep, pasta, broodjes en taart ter plaatse verkrijgbaar, namiddagconcerten.
Ten voordele van ontasbestingsprojecten.
https://www.stichtingwillyvanderstappen.be/
De Belgische Vereniging van Asbestslachtoffers, ABEVA, heeft met grote droefheid kennis genomen van het overlijden van advocaat Georges-Henri Beauthier.
Onder de vele zaken die hij verdedigde, willen we eraan herinneren hoezeer hij asbestpatiënten en degenen die eraan stierven, steunde in hun strijd voor hun erkenning.
Hij was de drager geweest van de eerste rechtszaken, in de zaken van Luc Vandenbroucke, en vervolgens van Françoise Vannoorbeeck-Jonckheere, een grote burgerlijke aansprakelijkheidszaak tegen de firma Eternit, die verantwoordelijk werd geacht voor het overlijden van deze bewoner van de fabriek. De toenmalige collega van Georges-Henri Beauthier, advocaat Jan Fermon, heeft dit proces in 2011 en 2017 met succes gevoerd.
Hoewel hij onlangs verzwakt was door ziekte, maakte Georges-Henri Beauthier er onlangs nog een punt van om in september 2024 de inhuldiging bij te wonen van een stèle ter ere van de slachtoffers van asbest in Kapelle-op-den Bos.
Voor dit alles zal ABEVA hem altijd hartelijk dankbaar zijn.
Hij zal in onze herinnering blijven.
ABEVA
25 juni 2025
Tom Michielsen Belga
17 juni 2025 12:07
Het Openbaar Ministerie in Nederland acht het asbestbedrijf Eternit verantwoordelijk voor de dood van twee oud-werknemers van zijn fabriek in Goor en van de partner van een van hen.
Eternit, een onderdeel van de Belgische groep Etex, wordt vervolgd voor doodslag en dood door schuld. Zo luidt het oordeel van het Nederlandse Openbaar Ministerie, meldt de krant De Telegraaf. 'Het bedrijf heeft werknemers willens en wetens ernstige gezondheidsrisico's laten lopen.' Eternit wordt verweten dat het zijn personeelsleden en derden decennialang heeft blootgesteld aan asbestvezels, met dodelijke gevolgen.
In november 2019 deed het Comité Asbestslachtoffers aangifte namens zes nabestaanden van negen oud-werknemers van het bedrijf die overleden zijn door blootstelling aan asbestvezels. De organisatie beweerde dat het bedrijf in 1960 al op de hoogte was van de gevaren van het inademen van asbestvezels, maar toch doorging met de productie. Een groot politieteam deed bijna vijf jaar onderzoek en bestempelde dat als 'een van de grootste coldcaseonderzoeken ooit'.
'Betreurenswaardig'
Eternit vindt de strafzaak onterecht, laat advocaat Daan Doorenbos weten. De gebeurtenissen dateren uit de tijd dat met asbest mocht worden gewerkt en Eternit hield zich aan de wet- en regelgeving van toen, stelt hij. Toen asbest in 1993 in Nederland werd verboden, stopte het bedrijf uit Goor ermee. Dat Eternit aan de toen heersende regelgeving voldeed, is ook de verdediging die het bedrijf in België aanvoert, samen met het feit dat het niet het enige bedrijf is dat asbesthoudende producten maakte.
Dat het met opzet is gebeurd, daar zullen we ons krachtig tegen verdedigen.
Daan Doorenbos
Advocaat Eternit
'Dat het met opzet is gebeurd, daar zullen we ons krachtig tegen verdedigen', zegt de advocaat. 'Het is zeer betreurenswaardig dat mensen ziek zijn geworden. Maar het uitgangspunt van de wetgever en de overheid was dat je veilig kon werken met asbest. Je kunt zeggen dat het nooit had gemogen, maar dat is een discussie buiten het strafrecht.'
Op de hoofdzetel van Etex in België stelt men op dit moment niet veel over dit onderzoek te kunnen zeggen, gezien Eternit in Nederland nog geen volledig dossier heeft ontvangen. 'Eens wij kennis hebben kunnen nemen van het complete onderzoeksdossier zullen wij uiteraard ook onze kant van het verhaal gaan vertellen aan de onderzoekers.'
[ ]
Schadevergoeding
Het bedrijf zegt wel dat Eternit Nederland 'sinds de oprichting van het Instituut voor Asbestslachtoffers in 2000 onze asbestslachtoffers vergoeden volgens de principes van het Instituut'.
Eternit werd in België in 2017 al veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding aan de nabestaanden van een asbestslachtoffer. Twee jaar geleden was er een opmerkelijk vonnis waarbij een asbestslachtoffer een schadevergoeding kreeg, ook al had die al een vergoeding ontvangen van het Asbestfonds. Wie zo'n schadevergoeding krijgt, mag volgens de wet geen burgerlijke procedure meer aanspannen, tenzij een opzettelijke fout wordt aangetoond. Etex ging in beroep, maar er was nog geen nieuwe uitspraak in de zaak.
ook in De Tijd